Στη δημοσιότητα δόθηκε η έρευνα του Δρ. Robert Sarkany, ενός διάσημου εμπειρογνώμονα στη Φωτοδερματολογία στο St John’s Institute of Dermatology στο Guy’s and St Thomas’ Hospital, στο Λονδίνο, οι γνώσεις του οποίου μας προσφέρουν μια ολοκληρωμένη κατανόηση του πώς ο ήλιος επηρεάζει το σώμα μας, μέχρι το DNA μας, και τι σημαίνει για τη δημόσια υγεία.
Το φως του ήλιου θεωρείται εδώ και καιρό ως ο συντηρητής της ζωής στη Γη, τροφοδοτώντας την ανάπτυξη φυτών και οικοσυστημάτων που επιτρέπουν στον πλανήτη μας να ευδοκιμήσει. Ενώ οφείλουμε την ύπαρξή μας στις ακτίνες του ήλιου, αυτή η ουράνια οντότητα έχει επίσης δυνητικά επιβλαβείς ιδιότητες. Ένας τομέας που προκαλεί αυξανόμενη ανησυχία είναι η περίπλοκη σχέση μεταξύ του ηλιακού φωτός και της ανθρώπινης υγείας, συμπεριλαμβανομένου του εκπληκτικού γεγονότος ότι ορισμένοι άνθρωποι παρουσιάζουν αλλεργικές αντιδράσεις στην έκθεση στον ήλιο
Όταν εξετάζουμε το φως του ήλιου, σκεφτόμαστε συχνά το ορατό φάσμα του – τα χρώματα που μπορούμε να δούμε, από κόκκινο έως βιολετί. Αλλά το φως του ήλιου είναι πολύ περισσότερο από ότι φαίνεται. Περιλαμβάνει επίσης τις υπεριώδεις ακτίνες (UV) και την υπέρυθρη ακτινοβολία. Ενώ οι υπέρυθρες ακτινοβολίες παρέχουν τη ζεστασιά που αισθανόμαστε στο ηλιακό φως, η υπεριώδης ακτινοβολία – που περιλαμβάνει μόνο το 5 τοις εκατό των εκπομπών του ήλιου – είναι αυτή που εγκυμονεί πιθανούς κινδύνους. Σύμφωνα με τον Δρ. Sarkany, η υπεριώδης ακτινοβολία μπορεί να διεισδύσει στα στρώματα του δέρματος, αλληλεπιδρώντας με τη μοριακή μας δομή, ιδιαίτερα με τα μόρια που περιέχουν άνθρακα όπως οι πρωτεΐνες, τα λιπίδια και το DNA.
Η ενέργεια από τα υπεριώδη φωτόνια μπορεί να δημιουργήσει παραβίαση στη φυσική άμυνα του δέρματος, οδηγώντας σε χημικές αλλοιώσεις στη βιολογική μας σύνθεση. Συγκεκριμένα, η υπεριώδης ακτινοβολία επηρεάζει την ενεργειακή ισορροπία μεταξύ των τροχιακών ηλεκτρονίων στα μόρια άνθρακα που αποτελούν το σώμα μας. Αυτή η αλληλεπίδραση οδηγεί σε κυτταρικές αλλαγές, προκαλώντας μεταλλάξεις και τροποποιήσεις στις δομές του DNA. Ως αποτέλεσμα, όταν τα κύτταρα του δέρματος εκτίθενται συνεχώς σε ακτίνες UV, το ανοσοποιητικό σύστημα ενεργοποιείται για να αμυνθεί έναντι αυτών των αλλοιώσεων, που συχνά εκδηλώνονται ως αυτοάνοσες αντιδράσεις.
Η εργασία του Δρ Sarkany τονίζει ότι τα μακροχρόνια κύτταρα, όπως τα βλαστοκύτταρα, που βρίσκονται βαθύτερα μέσα στο δέρμα, μπορούν να υποστούν γενετικές μεταλλάξεις λόγω της υπεριώδους ακτινοβολίας. Όταν συμβαίνουν αυτές οι αλλαγές, το ανοσοποιητικό σύστημα προετοιμάζεται να ανταποκριθεί, προκαλώντας αυτοάνοσες αντιδράσεις έναντι των προσβεβλημένων μερών του σώματος. Είναι μια έντονη υπενθύμιση ότι το φως του ήλιου, αν και απαραίτητο για τη ζωή, είναι επίσης μια βιοδραστική δύναμη που μπορεί να προκαλέσει αλλαγές σε κυτταρικό και μοριακό επίπεδο, με επιπτώσεις που κυμαίνονται από καρκίνο έως αυτοάνοσες ασθένειες.
Το ανθρώπινο σώμα έχει αναπτύξει αμυντικούς μηχανισμούς για την καταπολέμηση των βλαβερών επιπτώσεων του ηλιακού φωτός. Για παράδειγμα, το δέρμα παράγει χρωστική ουσία για να απορροφήσει και να περιορίσει τη μελλοντική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Υπάρχει επίσης ένα περίπλοκο σύστημα επιδιόρθωσης DNA που αναζητά και εξαλείφει κατεστραμμένα τμήματα DNA προτού μεταμορφωθούν σε μεταλλάξεις ή καρκίνους. Επιπλέον, τα κύτταρα που υφίστανται ανεπανόρθωτη ζημιά υφίστανται μια διαδικασία που ονομάζεται «απόπτωση», διαπράττοντας αποτελεσματικά την κυτταρική αυτοκτονία για να αποτρέψουν περαιτέρω βλάβη. Αυτές είναι ζωτικές πτυχές των προσπαθειών του ανοσοποιητικού μας συστήματος να διαχειριστεί τους κινδύνους που σχετίζονται με την έκθεση στον ήλιο.
Σύμφωνα με τον Δρ Sarkany, το ανοσοποιητικό σύστημα του δέρματος παραμένει κατασταλμένο για περίπου τρεις ημέρες μετά την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, μια περίοδο κατά την οποία το σώμα εργάζεται για να επιδιορθώσει τη βλάβη που προκαλείται από την υπεριώδη ακτινοβολία. Κατά τη διάρκεια αυτού του κρίσιμου παραθύρου, η εσφαλμένη αναγνώριση κατεστραμμένων μορίων όπως το κολλαγόνο μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες ανοσολογικές αντιδράσεις και, σε ατυχείς περιπτώσεις, να προκαλέσει αυτοάνοσες ασθένειες.
Παρακάτω ακολουθούν κάποιες από τις αλλεργίες που προκαλούνται από το φως του ήλιου:
Πολύμορφο εξάνθημα
Συνήθως εντοπίζεται σε εύκρατες ζώνες, αυτή η αλλεργία επηρεάζει ένα στα έξι άτομα. Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν ένα επώδυνο κόκκινο εξάνθημα σε περιοχές όπως το στήθος, ο λαιμός και το άνω μέρος της πλάτης, το οποίο μπορεί να διαρκέσει έως και 10 ημέρες. Η θεραπεία συχνά περιλαμβάνει ανοσοκατασταλτικά φάρμακα.
Χρόνια Ατοπική Δερματίτιδα
Μια λιγότερο συχνή αλλά σοβαρή κατάσταση όπου η ελάχιστη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία οδηγεί σε φλεγμονή, φαγούρα στο δέρμα, ιδιαίτερα στα χέρια, τους πήχεις, το πρόσωπο και το λαιμό. Η θεραπεία περιλαμβάνει ισχυρά ανοσοκατασταλτικά φάρμακα και τα προσβεβλημένα άτομα πρέπει να αποφεύγουν την έκθεση στον ήλιο.
Ερυθροποιητική Πρωτοπορφυρία (EPP)
Μια εξαιρετικά σπάνια και σοβαρή γενετική ασθένεια που προκαλεί φωτοευαισθησία λόγω ελλείψεων ενζύμων που σχετίζονται με τη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης. Η έκθεση στο φως της ημέρας οδηγεί σε τοξικότητα από πορφυρίνη, οδηγώντας σε έντονο πόνο που διαρκεί αρκετές ημέρες.
Μελαγχρωματική ξηροδερμία
Μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση όπου μια κληρονομική ανεπάρκεια στην επισκευή του DNA οδηγεί σε κίνδυνο καρκίνου του δέρματος και οφθαλμικών βλαβών σε νεαρή ηλικία.
Ηλιακή Κνίδωση
Μια σοβαρή μορφή αλλεργίας που προκαλεί εξανθήματα και έντονο κνησμό, που περιορίζει τα προσβεβλημένα άτομα σε εσωτερικούς χώρους.
Δερματίτιδα λόγω φωτοεπαφής
Δεν είναι άμεση αλλεργία στον ήλιο, αλλά αντίδραση σε χημικές ουσίες στα αντηλιακά όταν εκτίθεται σε ακτίνες UV.
Ενώ οι ακτίνες του ήλιου είναι ζωτικής σημασίας για τη ζωή στη Γη, περιέχουν επίσης στοιχεία που μπορεί να θέτουν σημαντικούς κινδύνους για την υγεία, συμπεριλαμβανομένων δερματικών παθήσεων που προκαλούνται από την υπεριώδη ακτινοβολία, μεταλλάξεων DNA, ακόμη και καρκίνου. Η κατανόηση αυτών των κινδύνων και μηχανισμών, όπως περιγράφεται από τον Δρ. Robert Sarkany, είναι απαραίτητη για την προώθηση καλύτερων μέτρων δημόσιας υγείας και ατομικών πρακτικών για προστασία από τις λιγότερο καλοπροαίρετες πτυχές του ήλιου.
Οι Δήμοι μπορούν να προστατεύσουν τους πολίτες, εγκαθιστώντας συστήματα σκίασης όπως τεντόπανα, τέντες, κιόσκια, πέργκολες ή ακόμα και μεγάλες ομπρέλες εξωτερικών χώρων σε δημόσιους κήπους, πάρκα και σε επιλεγμένα σημεία όπου οι πολίτες συνωστίζονται.
Όσον αφορά τα ατομικά μέτρα προστασίας, είναι σημαντικό κατά την διάρκεια της παραμονής μας στην παραλία ή στον κήπο μας και ανεξαρτήτως εποχής, να καθόμαστε κάτω από ομπρέλες παραλίας οι οποίες είναι κατασκευασμένες από υφάσματα με υψηλό δείκτη προστασίας υπεριώδους ακτινοβολίας (UV). Όταν επιλέγουμε να γευματίσουμε έξω, ακόμα και για να απολαύσουμε τον καφέ μας, πρέπει – κυρίως κατά τις μεσημεριανές ώρες – να επιλέγουμε να καθόμαστε κάτω από τέντες ή ομπρέλες εστιατορίων και καφετέριων.
Είναι επίσης σημαντικό να προστατευόμαστε με καπέλο και γυαλιά ηλίου αλλά και για όσους έχουν ευαίσθητο δέρμα και παρουσιάζουν αλλεργίες στο ηλιακό φως, να φοράνε ειδικά ρούχα για την μέγιστη προστασία από τον ήλιο.
